नमस्कार दिव्यांग मित्रांनो, महाराष्ट्र शासनाकडून दिव्यांग बांधवांसाठी म्हणजेच अपंग व्यक्तीसाठी विविध प्रकारच्या शासकीय योजना राबविण्यात येतात. राज्य शासनाच्या विविध योजनांपैकी ग्रामस्थारावरील एक महत्त्वाची योजना म्हणजे ग्राम पंचायत अपंग योजना होय. सदर योजनेच्या माध्यमातून गावातील अपंग व्यक्तींना स्थानिक स्वराज्य संस्थेच्या स्वउत्पन्नातील राखून ठेवलेला 3% ग्रामपंचायत निधी दिला जातो.
ग्राम पंचायत अपंग योजना
ग्रामीण स्थानिक स्वराज्य संस्थांनी सन 2001 च्या अपंग कल्याणकृती आराखड्यातील अनुक्रमांक 9 मधील सूचनेनुसार त्यांच्या स्वउत्पन्नातील एकूण निधीपैकी 3 टक्के निधी विविध गावातील दिव्यांग व्यक्तींना कल्याण व पुनर्वसनाकरिता राखून ठेवून खर्च करावा. याबाबत ग्रामविकास विभागाने संदर्भातील क्रमांक 1,2,5 व 6 च्या आदेशान्वये शासन निर्णय निर्गमित केले आहेत.
ग्रामीण स्थानिक स्वराज्य संस्था (जिल्हा परिषद, पंचायत समिती व ग्रामपंचायत) अंतर्गत अपंग लाभार्थी यादी तयार करून विविध योजनांसाठी, स्वउत्पन्नातील तीन टक्के निधी राखून ठेवण्यात येतो.
या निधीचा उपयोग लाभार्थ्यांना वस्तू स्वरूपात अनुदानाचे वाटप करण्यात व निधी रक्कम त्यांच्या बँक खात्यात वितरित करण्यासाठी राखून ठेवण्यात येते. मात्र बऱ्याच वेळी अपंगांना देण्यात येत असलेल्या वस्तूंचा दर्जा योग्य नसल्याच्या तक्रारी लोकप्रतिनिधीकडून करण्यात आल्या आहेत.
अपंग निधी वाटपाच्या अटी व शर्ती
अपंग लाभार्थी व्यक्तींच्या खात्यामध्ये थेट रक्कम जमा करण्यासंदर्भात 24 नोव्हेंबर 2015 च्या शासन निर्णयामध्ये खालीलप्रमाणे काही महत्त्वपूर्ण अटी व शर्ती देण्यात आलेल्या आहेत, त्याची कार्यवाही संबंधित विभागाकडून करणे आवश्यक आहे.
- शासन निर्णयासोबत जोडलेल्या विहित नमुन्यातील अर्ज ग्रामीण स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या सक्षम प्राधिकार्‍याने निवड केलेल्या लाभार्थ्यांकडून भरून घ्यावा.
- शासन निर्णय सोबत जोडण्यात आलेला विहित नमुन्यातील अर्ज प्राप्त झाल्यानंतर, अर्जामध्ये नमूद करण्यात आलेल्या वस्तू/साहित्याची किंमत विहित पद्धतीने ग्रामीण स्थानिक स्वराज्य संस्थेने निश्चित करावी.
- ग्रामीण स्थानिक स्वराज्य संस्थेच्या सक्षम प्राधिकरणांची मान्यता घेण्यात यावी.
- सक्षम प्राधिकरणांच्या मान्यतेनंतर वस्तू/साहित्याची खरेदी न करता निश्चित करण्यात आलेल्या रकमेचे अनुदान जिल्हा परिषद, पंचायत समिती व ग्रामपंचायत यांनी लाभार्थ्यांच्या खात्यामध्ये थेट जमा करावी.
- अपंग लाभार्थी वास्तव्यास असलेल्या ग्रामपंचायतीमधील ग्रामसेवकांनी अपंग लाभार्थ्यास दिलेल्या लाभाबाबतचा अहवाल ग्रामपंचायत, पंचायत समिती आणि जिल्हा परिषदेला सादर करावा.
अपंगासाठी कर्ज योजना
शासनाकडून अपंग व्यक्तीला स्वतःचा व्यवसाय करता यावा, यासाठी अपंग कर्ज योजना च्या माध्यमातून व्यवसाय सुरू करण्यासाठी किंवा उद्योजक बनण्यासाठी आर्थिक मदत केली जाते.
📢 हे पण वाचा भाऊ : दिव्यांगासाठी पाच लाखापर्यंत कर्ज देणारी मुदत कर्ज योजना
यामध्ये मुखत्वे राष्ट्रीय अपंग वित्त विकास महामंडळ (NHFDC) व महाराष्ट्र राज्य दिव्यांग वित्त विकास महामंडळ (MSHDFC) यांच्याद्वारे अपंग व्यक्तीला कर्ज उपलब्ध करून दिल जात. कर्ज उपलब्ध करून दिल्या जाणाऱ्या योजनेला ‘दिव्यांगजन स्वावलंबन योजना‘ या नावानं ओळखलं जात.
| कर्जाची रक्कम (लाखात) | अपंगासाठी व्याजदर (%) |
|---|---|
| 0.50 पेक्षा कमी | 5 |
| 0.50 ते 5.0 च्या वर | 6 |
| 5.0 ते 15.0 च्या वर | 7 |
| 15.0 ते 30.0 च्या वर | 8 |
| 30.0 ते 50.0 च्या वर | 9 |
टीप : वरील नमूद व्याजदर, कर्जाच्या रकमेत बदल होऊ शकतो, याचा संपूर्ण निर्णय आयोगाला असेल.
अपंगांसाठी घरकुल योजना
महाराष्ट्र शासनाकडून अपंगांसाठी साहित्य, निधी विविध योजना यासोबतच घरकुलाची सुद्धा तरतूद करण्यात आलेली आहे. महाराष्ट्र शासनाच्या वतीने मुख्यत्वे रमाई आवास घरकुल योजना व प्रधानमंत्री आवास योजना या विशेष प्रवर्गातील अपंगांसाठी घरकुल योजना राबविल्या जातात.
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी लाभार्थी अपंग व्यक्ती कमीत कमी 40% अपंग असणे आवश्यक आहे. विशिष्ट वार्षिक उत्पन्न मर्यादा सुद्धा ठरविण्यात आलेली आहे. अपंग व्यक्ती महाराष्ट्र राज्याचा रहिवाशी असावा, त्यांच्याकडे स्वतःच पक्क घर नसावं, अशा काही अटी आहेत.
अपंग योजना जीआर (GR)
महाराष्ट्र शासनाकडून राज्यातील दिव्यांग/अपंग व्यक्तींसाठी विविध प्रकारचे लाभ, योजना व निधी याची तरतूद केलेली आहे. या तरतुदी संदर्भातील सविस्तर शासन निर्णय शासनाकडून वेळोवेळी निर्गमित करण्यात आलेले आहेत. अपंग जीआर म्हणजेच शासन निर्णयाची लिंक तुम्हाला खालीलप्रमाणे भेटून जाईल.
अपंग योजना ऑनलाईन फॉर्म
स्वराज्य संस्थांकडून राबविण्यात येणाऱ्या अपंग योजनासाठी लाभार्थ्यांना कोणताही ऑनलाईन फॉर्म शक्यतो भरावा लागत नाही. यासाठी ऑफलाईन अर्जाचा नमुना उपलब्ध करून दिला जातो; परंतु काही वेळेस ठराविक जिल्ह्यातून ऑनलाईन अर्ज मागविले जावू शकतात.
संबंधित शासन निर्णयामध्ये फक्त वैयक्तिक लाभाच्या योजनांसाठीचा लाभार्थ्यांकडून भरून घ्यावयाचा फॉर्म म्हणजेच अर्जाचा नमुना देण्यात आलेला आहे. अर्जाचा नमुना तुम्ही खालीलप्रमाणे पाहू शकता. अर्जामध्ये अपंग लाभार्थ्यांचे नाव, अपंगत्वाचे प्रमाण, बँक खाते क्रमांक, आधारकार्ड क्रमांक इत्यादी माहिती भरावयाची आहे.
ग्रामपंचायत अपंग निधी मिळवण्यासाठी दिव्यांग व्यक्तींना कोणताही अपंग योजना ऑनलाईन फॉर्म भरण्याची आवश्यकता नाही. यासाठी गावातील संबंधित ग्रामसेवक यांना संपर्क साधून चौकशी करावी.
| 3% अपंगांसाठी निधी | येथे क्लिक करा |
| 5% निधी योजना | येथे क्लिक करा |
| घरकुल योजना अर्ज | येथे क्लिक करा |
| वैयक्तिक अर्ज नमुना | येथे क्लिक करा |
